Jaskry – Poradnik uprawy rośliny w ogrodzie

Pochodzenie rodzaju jaskier (Ranunculus)

Jaskier (Ranunculus) to rodzaj roślin zielnych rosnących na całym świecie za wyjątkiem Antarktydy i części rejonów tropikalnych. Obejmuje ponad 1,5 tysiąca taksonów, z czego w Polsce dziko rośnie 25 z nich. W naturze jaskry rosną na terenach podmokłych i na torfowiskach. Łacińska nazwa rośliny pochodzi od słowa oznaczającego „żabka”, która, podobnie jak jaskier, lubi mokradła.

Jaskier azjatycki (Ranunculus asiaticus L.) docierał do Europy różnymi drogami, a jako pierwszy przywiózł go Ludwik IX. Wówczas bulwy zniknęły jednak w nieznanych okolicznościach. Ponownie przywieziono je z Turcji do Anglii za panowania Elżbiety I, ale wówczas nie zdobyły większego uznania w świecie ogrodników. Dopiero w XVIII w. wywołały prawdziwy zachwyt i nastąpiła era ich ogromnej popularności, dzięki której pod koniec wieku rozpoczęto prace hodowlane. Powstało wówczas około 800 nowych odmian. W 1820 r. liczba ta zmniejszyła się do 400. Początkowo jaskier azjatycki miał kwiaty o płatkach pojedynczych w kształcie spodka, ale w wyniku krzyżówek hodowlanych otrzymano kształty zbliżone do dzisiejszych – o kwiatach pełnych i półpełnych.

Jaskier – gatunki do ogrodu i na łąki kwietne

Jaskier azjatycki (Ranunculus asiaticus L.)

Częściowo omówiony już powyżej jaskier azjatycki to najbardziej znany i najładniejszy gatunek. W naszym klimacie jest uprawiany jako roślina jednoroczna. Jest on bulwiastą byliną o pięknych kwiatach, a jego podstawowy kolor to czerwony, choć występuje również w kolorze żółtym i białym, a także kremowym, różowym, pomarańczowym oraz w wariantach dwukolorowych lub cieniowanych. Kwiaty mogą być pełne lub półpełne, a okres kwitnienia jaskra w ogrodzie przypada na czerwiec i lipiec. Jaskier w uprawie w ogrodzie osiąga wysokość 30–40 cm. Jego kwiaty roztaczają delikatny przyjemny zapach. Bywają one także nazywane jaskrami peoniowymi. Liście jaskrów azjatyckich są zielone pierzastodzielne, a część podziemną stanowią bulwy, których podział jest jednym ze sposobów na rozmnażanie tych roślin.

Jaskier ostry; pryszczeniec (Ranunculus acris L.)

Ta dzikorosnąca bylina zakwita wczesną wiosną, a jej kwiaty są złotożółte. Nadaje się on do mieszanek na łąki kwietne z przeznaczeniem na stanowiska podmokłe i wilgotne. Odmiana o nazwie 'Multiplex jest wykorzystywana w ogrodach do obsadzania brzegów zbiorników wodnych, a także na rabaty w wilgotnych siedliskach.

Jaskier tojadolistny (Ranunculus aconitofolius L.)

To bylina o lekko omszonych pędach, dłoniastych liściach i białych kwiatach. Do wykorzystania w ogrodach szczególnie nadaje się odmiana 'Pleniflora o kwiatach pełnych.

Do uprawy w ogrodach skalnych i alpinariach wykorzystuje się jaskier górski (Ranunculus montanus) i jaskier alpejski (Ranunculus alpestris).

Uprawa i wymagania jaskra azjatyckiego

Stanowisko

Jaskry azjatyckie rosną na stanowiskach słonecznych, najlepiej w zacisznych i ciepłych miejscach. Gleba pod ich uprawę powinna być żyzna i przepuszczalna o odczynie obojętnym lub lekko kwaśnym (pH 4,5–7). Ważne jest, aby gleba, gdzie zamierzamy sadzić jaskry, miała stały poziom wilgotności. Przed tym, jak zaczniemy sadzić jaskry, uprawa może zostać poprzedzona zastosowaniem nawozu organicznego. Należy dobrze wymieszać go z ziemią lub zastosować nawóz płynny, np. biohumus.

Sadzenie cebulek – termin i rozstawa

Przed sadzeniem cebulki moczymy przez kilkanaście godzin w letniej wodzie, aby napęczniały. Te bulwy, które po namoczeniu nie zmieniły swojego wyglądu, nie nadają się do zasadzenia. Po namoczeniu zaprawiamy je preparatem grzybobójczym i po wybraniu miejsca, sadzimy je na głębokości 3–5 cm w rozstawie 10–15 na 15 cm. Jeśli planujemy przesadzenie roślin na inne miejsce, lepiej posadzić je w ażurowych koszyczkach. Rośliny te nie lubią wykopywania. Optymalny termin sadzenia jaskrów azjatyckich przypada na kwiecień i maj, gdy temperatura w gruncie osiągnie przynajmniej 10°C.

Pielęgnacja jaskra azjatyckiego w ogrodzie

Podlewanie i nawożenie

Po posadzeniu delikatnie podlewamy bulwy – w taki sposób, aby ziemia osiadła. W przypadku pielęgnacji jaskrów jest to bardzo ważną czynnością. Jak prawidłowo podlewać? Przede wszystkim należy robić to regularnie i umiarkowanie oraz używać wody odstanej, która nie powinna być zimna. Jaskier jest wrażliwy zarówno na nadmiar, jak i niedobór wody. W przypadku przesuszenia tych roślin może dojść do opadania pąków kwiatowych, natomiast przy przelaniu mogą gnić korzenie, a w konsekwencji roślina może obumierać. Największe zapotrzebowanie na wodę przypada na wiosnę, czyli okres kwitnienia. Kiedy się ono zakończy, podlewanie stopniowo ograniczamy. Uprawa jaskrów wiąże się też z umiarkowanym nawożeniem, szczególnie wiosną – przed kwitnieniem. Stosuje się w tym celu nawozy wieloskładnikowe, np. biohumus lub innym wolno działający nawóz.

Choroby i szkodniki jaskrów

Jaskry są wrażliwe na szkodniki, zwłaszcza na tarczniki, mszyce i wciornastki. Można je zwalczyć, stosując specjalistyczne środki doglebowe. Często są również atakowane przez ślimaki. W celu ograniczenia im dostępu do roślin można zastosować specjalne bariery, np. opaski miedziane. Wśród chorób atakujących jaskry do najczęstszych należy fuzarioza (objawy: żółknięcie i zwijanie się liści, gnicie i brunatnienie bulw), szara pleśń i mączniak prawdziwy, które atakują rośliny przy nieumiejętnym podlewaniu. Do zwalczania tych chorób należy zastosować preparaty grzybobójcze – profilaktycznie warto to zrobić na początku wegetacji oraz interwencyjnie po wystąpieniu pierwszych objawów.

Pozostała pielęgnacja jaskra

Do innych czynności związanych z pielęgnacją i uprawą jaskrów w ogrodzie należy odchwaszczanie i ewentualne okrywanie roślin agrowłókniną w celu ochrony przed wczesnymi przymrozkami. Regularne przycinanie kwiatów to zabieg, który pobudza powstawanie nowych pąków kwiatowych.

Zimowanie bulw jaskra azjatyckiego

Po przekwitnięciu rośliny pozostawiamy w gruncie, aby liście zaschły, a składniki odżywcze zgromadziły się w bulwie. We wrześniu wykopuje się je, czyści, a następnie przechowuje w ażurowych i przewiewnych skrzyneczkach w suchym torfie lub trocinach. Pozostawia się je w chłodnym miejscu w domu lub w piwnicy przez całą zimę, jednak w temperaturze nie niższej niż 8–10°C.

Zastosowanie jaskra azjatyckiego w ogrodzie, na balkonie i nie tylko

Te piękne kwiaty o różnorodnym wybarwieniu najlepiej wyglądają posadzone w grupach. Dobrym towarzystwem będą dla nich kosaćce, funkie, serduszka okazałe, zawilce, łubin, nachyłki czy orliki. Jaskry mogą być także sadzone na obwódki rabat. Innym zastosowaniem jest wykorzystanie ich na balkonie i tarasie w doniczce lub skrzynce, pod warunkiem że miejsce przeznaczone na ich uprawę będzie widne i słoneczne. W mniej doświetlonym miejscu w domu rośliny mogą żółknąć lub zrzucać pąki kwiatowe. Odradza się dekorowanie domu jaskrami w doniczkach z uwagi na niewystarczające doświetlenie. Dzięki swojej różnorodności kolorystycznej oraz atrakcyjnemu kształtowi pąków jaskier azjatycki jest doskonałą rośliną na kwiat cięty. Trwałość to 4–5 dni. Idealnie nadaje się on do bukietów ślubnych.

Co jeszcze warto wiedzieć o jaskrach azjatyckich?

W dawnych czasach jaskry były nazywane ranunkułami.

Jaskry azjatyckie nie są odporne na mróz – wymagają one przeniesienia cebul z ogrodu lub balkonu do pomieszczenia. Pozostałe gatunki jaskrów mogą jednak zimować w ogrodzie.

Jaskier azjatycki może być rozmnażany z nasion, a siew można przeprowadzać w domu w okresie wiosennym. Nasiona wysiewa się na powierzchnię przygotowanego podłoża (ziemia darniowa i torf w stosunku 2:1) i przykrywa jego cienką warstwą (ok. 0,5 cm). Siewki pojawiają się po okresie 6–8 tygodni – wówczas przesadza się je do doniczek, a następnie sadzi w ogrodzie. Najrzadziej stosowanym sposobem na rozmnażanie jaskrów jest ich sadzonkowanie.

Przy uprawie jaskra – w ogrodzie, na balkonie oraz w domu – nie należy zapominać o tym, że jest to roślina trująca. Jej sok podrażnia skórę, dlatego wszystkie czynności wynikające z pielęgnacji jaskra najlepiej jest wykonywać w rękawiczkach. Nawet mała ilość soku może powodować zaczerwienienie skóry i powstawanie pęcherzy, a spożycie niewielkiej części rośliny prowadzi do zatrucia. Jego objawami mogą być bóle brzucha, biegunka i wymioty. Należy więc zachować szczególną ostrożność przy uprawie tej rośliny, zwłaszcza mając dzieci i zwierzęta domowe.